در فرشته‌های کاغذی این هفته می‌خوانیم:
• معرفی رمان «بیوه‌ها» نوشته‌ی آریل دورفمن/ اعظم اسعدی
• معرفی «ماهی در آب» از ماریو بارگاس یوسا/ محبوبه عموشاهی
در هفته‌های گذشته کتاب‌های «روزگار سخت»، «در ستایش نامادری»، «قهرمان فروتن»، «قصه‌گو» و «سال‌های سگی» از یوسا در ستون فرشته‌های کاغذی معرفی شده‌اند.
«بیوه‌ها» عنوان رمانی از آریل دورفمن نویسنده‌ی شیلیایی- آمریکایی‌تبار است که با ترجمه‌ی احمد گلشیری، و بهمن دارالشفایی منتشر شده است. البته در‌حال‌حاضر کتاب با ترجمه‌ی گلشیری در دسترس نیست اما ترجمه‌ی دارالشفایی توسط نشر ماهی در دسترس است که کتابی است در قطع جیبی و کوچک، اما عمیق و خواندنی.
یک قاب بزرگ را در نظر بگیرد که قابی دیگر از دل آن بیرون می‌آید. «بیوه‌ها» به همین شکل است، داستانی که از دل یک داستان دیگر بیرون می‌آید.
آریل دورفمن از کتاب «بیوه‌ها» تحت عنوان پسرش نام می‌برد که با توجه به شرایط جامعه‌ی شیلی، اینکه دیگر پسرانش نمی‌توانند آزادانه در شیلی زندگی کنند، قصد مخفی کردن نام پدر و انتشار مخفی آن را داشته است. بنابراین داستان را در دانمارک می‌نویسد. وقایع داستان به‌ظاهر در روستایی در یونان اتفاق می‌افتد و نویسنده‌ی آن «اریک لومان» در قبل از انتشار کتاب گم می‌شود. حالا فرزندش پس از سال‌ها دستنوشته‌های پدر را به همان شکلی که پیدا کرده است، منتشر می‌کند.
«بیوه‌ها» از زنان و مادران دادخواه می‌گوید. زنانی که همسرانشان یکی یکی گم می‌شوند و حالا زن‌های آنها با زبان و فرهنگ عامیانه‌ی مردم روستا با همان آگاهی و دانش به‌ظاهر اندک خود، باید مقابل ظلم بایستند…
در مقدمه از زبان سیرکود لومان پسر نویسنده می‌خوانیم: «بر این باورم که شاید بتوان اصلی‌ترین و درخشان‌ترین وجوه این کتاب را همین فاصله و بعد جغرافیایی دانست. کشوری که او خلق می‌کند یونان نیست، بلکه مکانی خیالی است مشابه همه‌ی اروپا در آن دوران. این رمان که بین سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ نوشته شده، پیشاپیش خبر از وقایعی می‌دهد که قرار است در سال‌های آتی در کشور خودش، در هلند، در فرانسه، در ایتالیا و در لهستان روی دهد. به‌علاوه این رمان پیش‌بینی‌ای است از وقایع و رویدادهایی که مقدر است یونان بعد از جنگ جهانی دوم و در طول جنگ داخلی از سر بگذراند. علاوه بر همه‌ی این‌ها، این رمان چیزی را پیشگویی می‌کند که هنوز، یعنی دهه‌ها بعد، در بسیاری از کشورهای جهان سوم اتفاق می‌افتد.»
از ویژگی‌ها کتاب علاوه بر قاب‌بندی، به تغییر راوی می‌توان اشاره کرد. راوی اصلی، سوم شخص مفرد است اما در دو فصل آن، راوی به اول شخص و یکی از شاهدان وقایع تغییر می‌کند تا فرم و محتوا در کنار هم، اثر خواندنی «بیوه‌ها» را خلق کنند.
در پی‌نوشت به تغییر راوی اشاره شده است. شخصاً دوست دارم موقع خواندن کتاب متوجه بازی‌های فرمی شوم. نمی‌دانم پی‌نوشت کمکی است از طرف نویسنده یا مترجم.
کتاب را دوست داشتم خواندنش را پیشنهاد می‌کنم.
● اعظم اسعدی ●
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
کتاب «ماهی در آب» نوشته‌ی «ماریو وارگاس یوسا» در سال ۱۹۹۳ است که توسط «خجسته کیهان» ترجمه شده و نشر «ثالث» آن را منتشر کرده است.
کتاب روایت زندگی خود ماریو وارگاس یوساست و درواقع نوعی اتوبیوگرافی محسوب می‌شود. کتاب در یازده بخش به دوره‌های مختلف زندگی یوسا می‌پردازد. اما متاسفانه در ترجمه، ۹ فصل کتاب حذف شده به این دلیل که نسخه‌ی اصلی آن ۲۰ فصل دارد و اتفاقات بیشتری را در زندگی یوسا شامل می‌شود.
کتاب از زبان اول‌شخص روایت می‌شود و با فرمی داستانی و جذاب دوره‌های مختلف زندگی یوسا را به تصویر می‌کشد. هرچه در کتاب جلوتر می‌رویم ردپای شخصیت‌ها و اتفاقات و ایده‌های مختلف یوسا را در کتاب‌های دیگرش کشف می‌کنیم و شاید یکی از ویژگی‌های جذاب کتاب باشد. در طول اتفاقاتی که ماریو بارگاس یوسا در کتاب روایت می‌کند انگار رمان‌های مختلف او و شخصیت‌های آنها برایمان زنده می‌شوند و آدم دلش می‌خواهد دوباره برگردد و آنها را از نو بخواند.
کتاب پر است از ارجاعات مختلف به کتاب‌ها و نویسندگان زیادی که یوسا در دوره‌های مختلف به آنها علاقه داشته و نظر خود را درباره‌شان بیان می‌کند و این هم یکی دیگر از جذابیت‌های کتاب است. کتاب مثل کتاب‌های دیگر یوسا منبعی برای یاد گرفتن چيزهای مختلف است و گذشته از آن ما را به زندگی پر از سختی و تلاش بی‌پایان یوسا در راه نویسندگی می‌برد و در لحظه‌های زیادی از آن پر از غم و رنج می‌شویم و درعین‌حال از آنها یاد می‌گیریم. کتاب را برای خواندن پیشنهاد می‌کنم.
● محبوبه عموشاهی ●
