سودای مکالمه، خنده و آزادی
شاید بتوان گفت اولین ترجمههای موجود از باختین را محمدجعفر پوینده در ایران انجام داده است. این کتاب در سه بخش جمعآوری شده. بخش ابتدایی آن نگاهی به زندگی و اندیشهی باختین است. همچنین نظرگاههای چندین اندیشمند بزرگ جهان دربارهی باختین آمده. مترجم این کتاب تلاش کرده تا این نظرگاههای جمعآوریشده، جنبههای مختلف تفکر باختین را پوشش دهد.
بخش دوم کتاب گزیدههایی از نوشتههای باختین است. تلاش شده تا برگزیدهای از مهمترین آثار باختین جمعآوری شود تا مخاطب بتواند هرچه بیشتر با دیدگاههای او آشنا شود. البته باید اشاره شود این کتاب بیشتر برای آشنایی اولیه با نظریات باختین و همچنین نشان دادن اهمیت این اندیشمند در قرن بیستم است.
پرسشهای بوطیقای داستایفسکی
کتاب حاضر به پرسشهای بوطیقای داستایفسکی اختصاص دارد و تنها از این دیدگاه به آثار او میپردازد.
اکثر نوشتارهایی که دربارهی داستایفسکی موجود است به ویژگیهای اصلی بوطیقای او بیتوجه بودهاند و بیشتر تلاش داشتهاند تا بر پرسشهای ایدئولوژیک آثار او توجه کنند. به طوری که بعضاً مسائل هنری و زیباییشناسیک آثار او فراموش میشود. اما نوآوریِ موجود در این بوطیقا و همچنین یکپارچگیِ آن در تمام آثار داستایوفسکی باعث شده تا بتوان از این بوطیقا به عنوان یکی از پژوهشهای مناسب در این باره یاد کرد. پرسشهای بوطیقای داستایفسکی تعمّداً بر چند پرسش متمرکز است: نقش قهرمان در رمانهای داستایفسکی؛ شیوهی ارائهی ایدهها در رمانهای او؛ کاربرد ویژهی زبان و گفتوگو در رمانهای او و مسائلی دیگر. در اشتباه خواهیم بود، اگر که این پرسشها را پرسشهایی صرفا فرمالیستی بخوانیم.
تخيل مكالمهای جستارهايی درباره رمان
باختین علاقهی زیادی به گونهی ادبی رمان داشت. شاید بتوان گفت دلیل این علاقهی او در نگرش ویژهاش به جهان بود. مانند کارناوالگرایی، پولیفونیک، مکالمهگرایی و همچنین دوریِ او از مطلقاندیشی و جزمگرایی.
این کتاب در ابتدا شامل یادداشتهایی دربارهی بوطیقای تاریخیست و به بررسی زبان، زمان و مکان و همچنین پیوستار زمانی-مکانی در برخی از رمانها مثل رمان رابله و همچنین برخی از سلحشورنامههای یونان و مواردی دیگر میپردازد.
در بخش بعدی یعنی گفتمان در رمان به بررسی گفتمان در شعر و گفتمان در رمان، رمان و سبکشناسی مدرن، سیر تحول سبکشناسی در رمان اروپایی و مواردی دیگر در این رابطه میپردازد. در مجموع این کتاب دید مناسبی از نظریات باختین دربارهی رمان و در گام بعد چراییِ پرداختن او را به چنین موضوعی نشان میدهد.